Kοιλιοκάκη

 

Η κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη είναι μία πάθηση του λεπτού εντέρου  με γενετικό/γονιδιακό υπόβαθρο κατά την οποία ο οργανισμός παράγει αντισώματα όταν ο ασθενής καταναλώνει γλουτένη, μια πρωτεΐνη που περιέχεται στο σιτάρι, κριθάρι, βρώμη και σίκαλη, τα οποία επιτίθενται και καταστρέφουν τα κύτταρα του λεπτού εντέρου. Όταν οι ασθενείς με κοιλιοκάκη καταναλώνουν τροφές οι οποίες περιέχουν γλουτένη, το ανοσοποητικό τους σύστημα αντιδρά καταστρέφοντας τις λάχνες του λεπτού εντέρου με αποτέλεσμα τα συστατικά των τροφών να μην απορροφούνται. Καθότι στο λεπτό έντερο πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο η  απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από την διατροφή, η κοιλιοκάκη μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα που σχετίζονται με δυσαπορρόφηση θρεπτικών ουσιών.

 

Συμπτώματα

​

Αρκετοί ασθενείς που πάσχουν από κοιλιοκάκη μπορεί να μην εμφανίσουν κανένα σύμπτωμα (υποκλινική κοιλιοκάκη) γεγονός που καθιστά την διάγνωση της κοιλιοκάκης αρκετά δύσκολη. Όταν ασθενέις εμφανίζουν συμπτώματα αυτά συνήθως είναι διάρροια, μετεωρισμός, αφθοειδή έλκη στοματος, εναλλαγές κενώσεων, συμπτώματα δυσπεψίας, κοιλιακό άλγος, παραγωγή δύσοσμων αερίων και απώλεια βάρους. Συχνά ασθενείς με κοιλιοκάκη όπως προαναφέρθει ανωτέρω μπορεί να μην εμφανίσουν συμπτώματα αλλά λόγω της χρόνιας δυσαπορρόφησης θρεπτικών συστατικών, εμφανίζουν εξωεντερικές εκδηλώσεις όπως οστεοπόρωση, αναιμία,  κατά κύριο λόγο δυσαππορόφησης σιδήρου, διαταραχές ηπατικών ενζύμων, υπογεννητικότητα, καθυστέρηση ανάπτυξης στα παιδιά και απώλεια βάρους.

Η νόσος συνυπάρχει συνήθως με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα όπως αυτοάνοσα νοσήματα του θυροειδούς, , ρευματολογικές παθήσεις όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα και σύνδρομο Sjogren ,σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, αλλά και άλλες παθήσεις του πεπτικού σωλήνα όπως τις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους εντέρου, ή αυτοάνασες παθήσεις ήπατος όπως αυτοάνοση ηπατίτιδα, πρωτοπαθής χολική κίρρωση ή σκληρυντική χολαγγειίτιδα.

Η παρουσία ερπητοειδούς δερματίτιδας είναι επίσης μία νόσος που συσχετίζεται σημαντικά με την παρουσία κοιλιοκάκης. απόθεση κοκκίων IgA κάτω από την επιδερμίδα.

 

Πώς γίνεται η διάγνωση της  κοιλιοκάκης;

 

Η διάγνωση κοιλιοκάκης γίνεται κατά κύριο λόγο με την διενέργεια εξετάσεων αίματος και την ανίχνευση αντισωμάτων τα οποία αντιμάχονται την παρουσία γλουτένης στο αίμα. Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη παρουσιάζουν υψηλότερα του φυσιολογικού επίπεδα αυτών των αντισωμάτων (αντισώματα έναντι της τρανσγλουταμινάσης – anti-tTG, αντισώματα έναντι του ενδομυσίου – anti-endomysial). Σε ορισμένους ασθενέις με έλλειψη ΙgA τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ψευδώς αρνητικά οπότε και πιθανά να χρειαστεί επιβεβαίωση διάγνωσης με άλλες μεθόδους.

Η γαστροσκόπηση με λήψη βιοψιών από το λεπτό έντερο θεωρείται μέθοδος εκλογής για την διάγνωση ή και την επιβεβαίωση της διάγνωσης της κοιλιοκάκης αλλά και την εκτίμηση της βαρύτητας της νόσου.

 Κατά την γαστροσκόπηση ο ιατρός λαμβάνει βιοψίες από τον βλεννογόνο του λεπτού εντέρου και κύρια του 12 κτύλου, που θα επιβεβαιώσουν την διάγνωση της κοιλιοκάκης.Είναι εξαιρετικά σημαντικό πριν την την διενέργεια γαστροσκόπησης ή λήψης βιοψιών ο ασθενής να ακολουθεί ελεύθερη δίαιτα χωρίς να περιορίζει την κατανάλωση γλουτένης.

Τέλος σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί διενέργεια γενετικού ελέγχου για την διάγνωση κοιλιοκάκης ιδιαίτερα σε ασθενείς όπου υπάρχει ισχυρή υποψία αλλα οι ανωτέρω εξετάσεις δεν είναι απόλυτα διαγνωστικές. Ο γενετικός (HLA) έλεγχος Περισσότερο από το 99% των ασθενών με κοιλιοκάκη είναι φορείς των γονιδίων HLA DQ2, HLA DQ8 ή μέρους αυτών. Παρά ταύτα ο γονιδιακός έλεγχος από μόνος του δεν είναι δυνατό να θέσει τη διάγνωση της κοιλιοκάκης μιας και δεν θα αναπτύξουν κοιλιοκάκη όλοι οι ασθενείς που φέρουν τα συγκεκριμένα γονίδια. Αν όμως οι ασθενείς δεν φέρουν τα συγκεκριμένα γονίδια κατευθείαν αποκλείεται η διάγνωση της κοιλιοκάκης

 

θεραπεία της κοιλιοκάκης;

​

Η θεραπεία της κοιλιοκάκης συνίσταται στον πλήρη αποκλεισμό της γλουτένης από την διατροφή – διάιτα ελεύθερη γλουτένης. Η εξάλειψη της γλουτένης αποτελεί και τη μοναδική θεραπεία για τη νόσο. Η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης μπορεί να είναι αρκετά δύσκολη και να απαιτήσει τροποποίηση του τρόπου ζωής του ασθενούς και γι’αυτό συνίσταται συμβουλευτικές συνεδρίες με διαιτολόγο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διακοπή της γλουτένης από τη διατροφή σημαίνει και εξάλειψη των συμπτωμάτων ενώ ταυτόχρονα οποιαδήποτε αλλοίωση έχει προκληθεί στο λεπτό έντερο θα επουλωθεί αλλά και θα αποτραπεί και η οποιαδήποτε περαιτέρω βλάβη.